Zagubione ślady społeczności ewangelickiej we Włocławku i okolicy

Projekt Włocławskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w ramach konkursu „Seniorzy w akcji”

/ Strona główna / Styczeń - Luty
Gmina Waganiec

Autor: Izabela Drozd
Zdjęcia: Bogumił Wieszczak

Gmina Waganiec leży w południowo-wschodniej części powiatu aleksandrowskiego w województwie Kujawsko-Pomorskim w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Ciechocińskiej. W części wschodniej granicę gminy stanowi rzeka Wisła z przepiękną linia brzegową. Z gminą Waganiec sąsiadują: Bobrowniki, Lubanie, Bądkowo, Koneck, Raciążek i miast Nieszawa. Pierwotna nazywa miejscowości to Wagańcze. W II połowie XVI wieku była własnością szlachecką między innymi takich rodzin jak Zakrzewscy, Kościelscy, Nieszawscy, Waganieccy. Bartłomiej Waganiecki z czasem zakupił większość ziem i utworzył folwark Waganiec, składający się z 756 morgów ziemi ornej przeznaczonej pod uprawy ogrodnicze. W 1837 roku kolejnym właścicielem jest Ignacy Marek Gostomski, herbu Nałęcz, przez teren jego majątku poprowadzona zostaje linia kolejowa warszawsko-bydgoska. Przed pierwszą wojna światową właścicielem Wagańca zostaje niejaki Boyea, po nim majątek nabywa Kazimierz Bacciarelli. W latach 1914-1945 dobra przeszły w ręce jego syna Bogusława. Obydwaj byli potomkami słynnego malarza włoskiego Marcelego Bacciarelliego, tworzącego na dworze króla Stanisława Augusta. Na terenie gminy osiedliło się wielu kolonistów. W ciągu XVI i XVII wieku licznie przybyli tu bracia polscy - arianie, tworząc wieś Ariany. Liczną grupę stanowili też protestanci niemieccy, którzy założyli swoje kolonie w Zbrachlinie i Brudnowie. Posiadali tam własne domy modlitwy, szkoły działające jeszcze w okresie międzywojennym oraz cmentarze. Należy również wspomnieć, że w czasie, przybywania do Wagańca osadników niemieckich ziemie te znajdowały się w gminie Lubanie, później Zbrachlinie.

Cmentarz ewangelicki w Zbrachlinie Starym założony w drugiej połowie XIX wieku, położony był przy polnej drodze. Niewielki fragment cmentarza, a właściwie jego pozostałości znajdują się na terenie zakładu produkującego materiały do budowy i remontu dróg, a obecnie do budowy autostrady. Po zakończeniu budowy autostrady, zostanie postawiona tablica informująca, że w tym miejscu znajdował się cmentarz ewangelicki.

Na terenie obecnej gminy Lubanie znajdowały się dwa cmentarze. We wsi Sarnówka - obecnie nieistniejący, znajduje się tu tylko sad. Brak tablicy informacyjnej.
Cmentarz w Bodzi założony był pod koniec XIX wieku na płaskim terenie na wschodnim skraju wsi w sąsiedztwie pól uprawnych i łąk. Nagrobki są zdewastowane, niekompletne, pozostało kilka opasek grobów ziemnych, napisy słabo czytelne. Właścicielem tego terenu jest obecnie Wspólnota Wiejska Bodzia. Brak tablicy informacyjnej.

Materiały źródłowe:

  • Strona internetowa Urzędu Gminy Waganiec,
  • Strona internetowa Urzędu Gminy Lubanie,
  • Zapiski i indywidualne obserwacje,
  • Rozmowa z zastępcą wójta gminy Lubanie panią Janiną Mierzwicką oraz sołtysem Kazimierzem Zimnym.
 
«pierwszapoprzednia12345następnaostatnia»

Strona 4 z 5
Seniorzy w akcji Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”